Ä°stasyon 400 km yükseklikte dünyanın yörüngesinde yaklaşık 90 dakikada bir tur atıyor. GüneÅŸ gördüğünde 150 santigrat dereceye kadar çıkan, Dünya …
Ä°stasyon 400 km yükseklikte dünyanın yörüngesinde yaklaşık 90 dakikada bir tur atıyor. GüneÅŸ gördüğünde 150 santigrat dereceye kadar çıkan, Dünya’nın gece tarafındayken ise eksi 100 derece civarına inen büyük sıcaklık dalgalanmalarına maruz kalıyor.
Peki istasyon sakinleri yörüngede geçirecekleri altı ay boyunca bu aşırı sıcak ve soğuktan nasıl korunacak?
Cevap, Çin Uzay Teknolojisi Akademisi’nin araÅŸtırmaları sayesinde üretilen çeÅŸitli termal kontrol tasarımlarında yatıyor.
Ä°stasyonun ısı kontrol sisteminin kilit bileÅŸeni, boruların içinde özel bir sıvının devridaim yaptığı sıvı döngü sistemi. Isı sisteminin tasarım ÅŸefi yardımcısı Huang Lei, “Bu döngünün boruları, tıpkı insan bedenindeki kan damarları gibi istasyon modüllerinin her yerine ulaşıyor” diyerek şöyle devam ediyor: “Aşırı ısınma eÄŸilimi gösteren parçalardan ısıyı alıp soÄŸuma eÄŸilimi gösteren diÄŸer parçalara ısı aktararak bir sıcaklık dengesi saÄŸlıyorlar.”
Çin Uzay Ä°stasyonu’nda ÅŸimdiye dek kullanılan parçaların en büyüğü ve en ağırı olan Wentian laboratuvar modülündeki donanım da büyük miktarda ısı üretiyor.
Huang’ın ekibi bu fazla ısıyı alıp uzay boÅŸluÄŸuna dağıtacak üç takım sıvı soÄŸutma sistemi geliÅŸtirmiÅŸ. Huang bunlardan birisinin, laboratuvar dışında yapılan deneylerin görev yükleri için özel tasarlandığını ve Uluslararası Uzay Ä°stasyonu’nda kullanılan soÄŸutma sisteminden daha düşük bir ağırlığa sahip olduÄŸunu belirtiyor.
Akademinin bilim insanları, iç ekipmanların dışında, uzayın dondurucu soğuğu ve güneşin kavurucu sıcağı arasında bir denge kurabilmek amacıyla mürettebatlı uzay gemisi için de gümüş renkli, metal bazlı bir kaplama tabakası geliştirmiş.
Bu yeni kaplama çift görevli bir fonksiyonu yerine getiriyor: Güneşin uzay gemisinin iç sıcaklığı üzerindeki etkisinin azaltılmasına yardımcı olmak için düşük güneş-ışını emilimi sağlıyor ve diğer yandan da iç kaynaklardan ısı salınımına engel olmak için düşük bir kızılötesi yayımı sağlıyor.
Isı kontrol kaplaması ilk olarak, 16 Ekim 2021’de fırlatılan Shenzhou-13 uzay aracında kullanıldı. Bu sistem, kabin ortamını kabul edilebilir bir sıcaklık aralığında (18 ile 26 santigrat derece arasında) tutarak taykonotlara yörüngedeki evlerinde rahat bir ortam sundu.
Yük taşıyan uzay aracında bir baÅŸka çeÅŸit ısı kontrol tasarımı – çok katmanlı yalıtım – bulunuyor. Isı kaybını önleyebilen yüksek yansıtıcılı film katmanlarından ve polyester ağından oluÅŸuyor.
Bilim insanları, Shenzhou-14 mürettebatlı uzay görevi için malzeme taşıyan Tianzhou-4’e iki renkli bir “kaplama” giydirmiÅŸler. Kargo kabinine, insan faaliyetleri için daha yüksek sıcaklığın saÄŸlanabilmesine yönelik daha fazla güneÅŸ ışığı absorbe etmesi amacıyla gri-renkli bir yalıtım yapılmış; uzay gemisinin kullandığı yakıtın da bulunduÄŸu ekipmanlarla dolu kabin ise güneÅŸ ısısını yansıtarak soÄŸuma saÄŸlaması için beyaz renkli yalıtıcıyla boyanmış.
İkinci laboratuvar modülü Mengtian, Tianzhou-5 kargo aracı ve Shenzhou-15 insanlı uzay aracının fırlatılmasının ardından uzay istasyonunda daha çok malzeme ve ziyaretçi bulunacak. Bu da yörüngede güvenilir bir sıcaklık dengesinin kurulmasını güçleştirecek, ancak bilim insanları bu termal kontrol tasarımlarının istasyonu yaşanabilir kılacağına ve bilimsel deneylerin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayacağına inanıyor.
(iframe)
