Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi (AKPM) İzleme Komitesi’nin Türkiye raportörleri, tutuklu iş insanı Osman Kavala için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin aldığı kararın hala geçerli olduğunu ve uygulanması gerektiğini belirterek, Kavala belgesini ele alacak olan üst mahkemelerde buna uygun bir karara varılmasından yana umutlu olduklarını kaydettiler.
Kavala’ya ağırlaştırılmış müebbet cezası verilmesinin akabinde gerçekleşen temaslar, Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nce Türkiye için başlatılan ihlal süreci açısından kıymet taşıyor.
Raportörler İngiliz John Howell ile Letonyalı Boriss Cilevics, Ankara ve İstanbul’daki temaslarının akabinde DW Türkçe’nin sorularını yanıtladı.
Howell, bundan evvel Mart ayında Türkiye’de bulunduklarını anımsatarak, Kavala ile ilgili verilen “ağır cezadan” sonra yaptıkları bu temasların akabinde gelecek hafta müşahedelerini evvel kelamlı olarak aktaracaklarını, akabinde daha ayrıntılı formda yazılı bir rapor hazırlayacaklarını kaydetti.
Ziyaret kapsamında devlet yetkilileri, sivil toplum temsilcileri, hukukçular ve tutukluların aileleriyle bir ortaya geldiklerini söyleyen Howell, bu kademede Kavala ile ilgili evrakın hem Türkiye içindeki yargı süreci hem de AİHM olmak üzere iki başka koldan sürmekte olduğunu hatırlattı. Howell, Kavala evrakının Yargıtay ve akabinde da tahminen Anayasa Mahkemesi’nde ele alınabileceğine işaret etti.
Fotoğraf: DW
Azerbaycan’ın kendisi için başlatılan ihlal sürecinde yaptırım kararı alınmadan AİHM kararını uyguladığının hatırlatılması ve Türkiye’den de benzeri bir adımı bekleyip beklemedikleri sorusunu Cilevics şöyle yanıtladı:
“Evet, ihlal süreci birinci defa Azerbaycan için başlatılmıştı. Akabinde ise Ilgar Mammadov özgür bırakılmış ve ihlal süreci sona ermişti. Türk hukuk sisteminin de uygun bir tahlil bulacağından çok umutluyuz. Zira diğer türlü bir tahlil mümkün değil. Tahlil yalnızca Türk hukuku tarafından bulunabilir.”
Cilevics, evrakın önünde bundan sonra Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi üzere üst yargı organları etapları olacağını söyleyerek, “AİHM kararına nazaran Kavala’nın cezaevinde olmaması gerekiyor. Bunun hukuksal çerçevesinin nasıl sağlanacağı ise bizim hususumuz değil” diye konuştu.
Kavala’ya ziyarete müsaade verilmedi
Bu ortada raportörlerin Kavala’ya ziyaretine ise Adalet Bakanlığı’ndan müsaade çıkmadı.
Cilevics ve Howell yaptıkları yazılı açıklamada, “Osman Kavala’yı ve tutuklanan başkalarını ziyaret edememekten ötürü çok üzgünüz. Bununla birlikte cezaevindeki koşulları nedeniyle bir şikayetleri olmadığını not ettik” dedi.
Öte yandan iki raportör İstanbul’da CHP’li Canan Kaftancıoğlu ile de bir ortaya gelerek, evrakının son durumuna ait bilgi aldı.
Yargıtay 3. Ceza Dairesi, CHP İstanbul Vilayet Lideri Canan Kaftancıoğlu’na “kamu görevlisine hakaret”, “Türkiye Cumhuriyeti Devletini alenen aşağılamak” ve “Cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla verilen 4 yıl 11 ay 20 gün mahpus cezasını onadı. Mahpus cezasının yanı sıra Kaftancıoğlu’na siyasi yasak kararı da verildi.
Erdoğan’ın AİHM ile ilgili kelamları
Pekala Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın argüman ettiği üzere Kavala ile ilgili verilen cezanın akabinde artık AİHM’lik iş kalmadı mı?
Erdoğan, Suudi Arabistan’a hareketinden evvel Kavala’yla ilgili soru üzerine, “Bunlar milletlerarası hukuku da bilmiyorlar. Artık AİHM’lik iş kalmadı, bitti o iş. Neden bitti? Zira burada karar giydi. Karar giydiği için bu işin AİHM’le artık alakası yok. AİHM alacak bakacak edecek lakin karar giydi diyecek bu işi artık masadan kaldıracak” demişti.
Cilevics, bunu Türk yetkililerle de ele aldıklarını fakat bu hususta hemfikir olmadıklarını söyleyerek, şunları kaydetti:
“Çünkü AİHM Kavala’ya karşı sunulan kanıtların gereğince güçlü olmadığını söylemişti. Kavala 2020’de evvel beraat etti lakin birebir gün ceza kanununun diğer bir hususuna nazaran yine tutuklandı. Lakin bu yeniden tıpkı kanıtlara dayanarak yapıldı. Teknik olarak evet tahminen denilebilir ki ‘bu farklı bir suçlama’, ancak aslında mahkemenin verdiği bu son ağır ceza AİHM tarafından yetersiz görülen tekrar birebir kanıtlara dayanıyor. Çok karmaşık bir bahis olduğunun farkındayım fakat AİHM’in kararı hala geçerlidir ve uygulanmalıdır.”
Cilevics, AİHM kararlarının yalnızca üye ülkelerin hükümetleri için değil mahkemeleri için de bağlayıcı olduğunu da vurguladı.
Osman KavalaFotoğraf: Kerem Uzel/dpa/picture alliance
Kavala ile ilgili süreçte neler olmuştu?
İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, 25 Nisan’da Üçüncü Seyahat Davası’nda verdiği kararla, Kavala’nın “casusluk” suçlamasından beraat ve tahliyesine, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini Ortadan Kaldırmaya yahut Vazifesini Yapmasını Engellemeye Teşebbüs Etme” kabahatinden ise ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına çarptırılmasına hükmetmişti.
Ortalarında Mücella Yapan, Can Atalay ve Tayfun Kahraman’ın bulunduğu 7 tutuksuz sanığın ise “Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ortadan kaldırmaya yahut misyonunu yapmaya teşebbüse yardım” kabahatinden 18’er yıl mahpus cezasına çarptırılmalarına ve tutuklanmalarına karar verilmişti.
Kavala’nın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) hak ihlali kararına karşın müebbet mahpus cezasına çaptırılması Avrupa Kurulu’nun Türkiye’ye yaptırım uygulama mümkünlüğünü artırmıştı.
AİHM, Kavala’nın gözaltı şartlarıyla ilgili davada 10 Aralık 2019 tarihli kararında Kavala’nın “hukuk dışı nedenlerle ve susturulmak için mahpusta tutulduğu” sonucuna varmış ve bu ihlalin ortadan kaldırılması için Kavala’nın “derhal tahliye edilmesi” gerektiğine hükmetmişti. AİHM’nin kararı Büyük Daire’de de katılaşmıştı.
Lakin Kavala’nın bu karara karşın hür bırakılmaması üzerine Türkiye, AİHM kararlarına uymadığı gerekçesiyle Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin kontrol sürecine alındı.
