Çin’de Uygurların ağır olarak yaşadığı Sincan bölgesinin güneyindeki Konaşehir kentinin, dünyada tutukluluk oranının en yüksek olduğu yer olduğu …
Çin’de Uygurların ağır olarak yaşadığı Sincan bölgesinin güneyindeki Konaşehir kentinin, dünyada tutukluluk oranının en yüksek olduğu yer olduğu duyuruldu. Haber ajansı Associates Press’in (AP) edindiği bilgilere nazaran, nüfusu 267 binin üzerinde olan bu yerleşim yerindeki her 25 bireyden biri terör irtibatlı hatalardan tutuklandı.
On binden fazla Uygur’un isminin yer aldığı bir listeye ulaşan ve bu isimleri kısmen doğrulayan ajans, kelam konusu bireylere verilen mahpus cezalarının iki yıl ile 25 yıl ortasında değiştiğini ve ortalama kararın dokuz yıl olduğunu bildirdi.
AP, listede erkek ya da bayan, genç ya da yaşlı, toplumun her kesitinden insan bulunduğunu lakin hepsinin Uygur kökenli olma noktasında birleştiğini kaydetti. Ajansa konuşan uzmanlara nazaran, bu durum insanların yalnızca Uygur oldukları için maksat alındıklarının açık bir göstergesi.
Çinli yetkililerse bu iddiayı reddediyor. Sincan Özerk Bölgesi sözcüsü Elican Anayat, AP’ye yaptığı açıklamada, tüm cezaların kanunlar uyarınca verildiğini belirterek “Uygurlar dâhil, belirli bir etnik kümesi, bölgeyi ya da dini bilhassa gaye almalarının asla kelam konusu olmadığını” savundu.
Çin genelinin 30 kat üzerinde
Çin’de yayımlanan son resmi datalara nazaran, Konaşehir’deki tutukluluk oranı, ülke genelindeki oranın 30 katından fazlasına tekabül ediyor.
AP’ye konuşan sürgündeki Uygurlar, listedekilerin büyük kısmı 2017 yılında tutuklanmış olsa da verilen cezaların yükünden dolayı birçoğunun hala mahpusta olduğunu belirtti. Çin hükümeti, Sincan’daki baskıcı uygulamalarını 2017 yılında bir küme Uygur’un bıçaklı ve bombalı ataklarının akabinde ağırlaştırmıştı.
Çin, nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan Sincan’da son yıllarda terörle gayret olarak tanımladığı operasyonlar kapsamında yüz binlerce kişiyi tutukladı. Çin hükümetinin bu doğrultuda gözaltı kamplarında ya da cezaevlerinde tuttuğu kişi sayısının 1 milyonu bulduğu iddia ediliyor.
Çin, artan memleketler arası reaksiyonlar üzerine2019 yılında Uygurların rastgele bir yargılama yapılmaksızın tutulduğu kısa vadeli gözaltı kamplarını kapattığını duyurmuştu. Lakin kamplar kapatılırken Sincan’da yeni cezaevleri inşa edildi ve tutuklamalar devam etti. Binlerce Uygur’un yıllarca mahpus yatmasına neden olan terör suçlamaları düzmece oldukları savıyla eleştiriliyor.
AP, yayımladığı listeye, Sincan hakkındaki çalışmalarıyla tanınan araştırmacı Yine Bunin üzerinden ulaştığını duyurdu. Ajansın haberine nazaran Bunin, bu belgeyi Han Çinlisi olan fakat kendisini “Çin hükümetinin Sincan’daki siyasetlerine karşı” olarak tanımlayan bir kaynaktan aldı. Liste, AP’ye Norveç’te sürgünde olan Uygur lisan bilimci Abdülveli Eyüp tarafından iletildi.
Ajans, listedeki 194 kişiyi tanıyan sekiz Uygur’la yaptığı görüşmelerin yanı sıra yasal tebligatlar, Çin’li yetkililerle yapılan telefon konuşmalarının kayıtları ve adres teyitleri üzerinden bu listeyi kısmen doğruladığını bildirdi.
DW,AP/CÖ,BK
