DSÖ’den hava kirliliği uyarısı: Milyonlarca kişinin hayatı tehlikede

Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), hava kalitesi standartları ve kriterlerini içeren “Yeni Global Hava Kalitesi Kılavuzları”nı (AQG) açıkladı.

ÖLÜMLERİN YAKLAŞIK YÜZDE 80’İNİ ÖNLENEBİLİR

DSÖ, 15 yılın akabinde güncellediği hava kirliliği kılavuzlarında önerilen standartlar yakalandığı ve kriterlere uyulduğu takdirde her yıl global olarak milyonlarca vefatın ve PM 2.5 olarak bilinen ince partiküllerle kontaklı ölümlerin yaklaşık yüzde 80’inin önlenebileceğini belirtti.

DSÖ hava kirliliği kılavuzlarıyla ilgili yaptığı açıklamada, 2005 yılında gerçekleştirdiği son global güncellemeden bu yana hava kirliliğinin sıhhat durumunu nasıl etkilediğini gösteren bulgularda besbelli bir artış gözlendiğini aktardı.

Açıklamada ayrıyeten, hava kirliliğinin, iklim değişikliğinin yanı sıra insan sıhhatine yönelik en büyük çevresel tehditlerden biri olduğuna dikkat çekildi. Kılavuzların hava kirliliğinin daha evvel düşünülenden daha düşük düzeylerde bile insan sıhhatine verdiği zararın delillerini net bir halde sunduğu ve hava kalitesi için yeni düzeyler önerdiği aktarıldı.

Hem bu nedenle hem de ispatların sistematik bir incelemesinden sonra DSÖ’nün hava kalitesi kılavuzunun yeni bedellerinin aşılmasının sıhhat için değerli risklerle alakalı olduğu konusunda ihtarda bulunarak tüm kılavuz kıymetlerini daha düşük kıymetlerde olacak formda tekrar düzenlediği belirtildi.

HER YIL 7 MİLYON KİŞİ HAVA KİRLİLİĞİ NEDNEİYLE ERKEN ÖLÜYOR

Bu yeni kıymetlere bağlı kalmanın milyonlarca hayatı kurtarabileceği vurgulanarak, her yıl hava kirliliğine maruz kalmanın 7 milyon kişinin erken vefatına ve milyonlarca sağlıklı ömür yılının kaybedilmesine neden olduğu aktarılarak, çocuklarda da bu sorunun akciğer büyümesi ve akciğer fonksiyonlarında azalma, teneffüs yolu enfeksiyonları ve ağır astım halinde görüldüğü açıklandı.

Açıklamaya nazaran, yetişkinlerde dış yer hava kirliliğinin neden olduğu en yaygın mevt nedenleri iskemik kalp hastalığı ile inme olurken, kılavuzlar, hava kirliliği temelli diyabet ve beyindeki hudut hücrelerinin fonksiyonunu engelleyen çeşitli hastalık ve durumlar üzere öteki tesirlere dair ispatları da ortaya koydu.

Bu durumun, hava kirliliğinin neden olduğu hastalık yükünü, sıhhatsiz beslenme ve tütün kullanımı üzere öbür kıymetli global sıhhat riskleri ile birebir düzeye getirdiği tabir edilen açıklamada, hava kirliliğinin iklim değişikliğinin yanı sıra insan sıhhatine yönelik en büyük çevresel tehditlerden biri olduğu kaydedildi.

Açıklamada, DSÖ’nün yeni kılavuzlarının hava kalitesini uygunlaştırma, iklim değişikliğinin tesirlerini azaltma gayretlerine katkı sunduğu belirtilirken, emisyonları azaltmanın da hava kalitesini güzelleştireceği vurgulandı. Ülkelerin, bu kılavuz kıymetlere ulaşmaya çalışarak hem sıhhati koruyabileceği hem de global iklim değişikliği konusunda dayanak olabileceği belirtilirken, maruz kalmadan kaynaklanan sıhhat tesirleri konusunda en fazla delilin bulunduğu 6 kirletici için olması gereken hava kalitesi düzeylerini önerdiği aktarıldı.

Öbür taraftan, bilhassa düşük ve orta gelirli ülkelerde büyük ölçüde fosil yakıtların yakılmasına dayanan büyük ölçekli kentleşme ve ekonomik kalkınma nedeniyle artan seviyede hava kirliliği yaşanırken, hava kirliliğine maruz kalmadaki eşitsizlikler dünya genelinde arttı.

EŞİT OLMAYAN HASTALIK YÜKÜ

DSÖ Genel Yöneticisi Tedros Adhanom Ghebreyesus yaptığı açıklamada, “Hava kirliliği tüm ülkelerde sıhhate yönelik bir tehdittir lakin en çok düşük ve orta gelirli ülkelerdeki insanları etkilemektedir. Tüm ülkeleri ve etrafımızı korumak için savaş veren herkesi, kirliliğin yol açtığı acıları azaltmak ve hayat kurtarmak için bu kılavuzları kullanmaya çağırıyorum” diye konuştu.

ÖNERİLEN HAVA KALİTESİNE ULAŞMANIN YOLU

Kılavuzun hedefinin, tüm ülkelerin önerilen hava kalitesi düzeylerine ulaşabilmesi olduğu belirtilen açıklamada, DSÖ’nün hava kalitesinde kademeli güzelleştirmeyi kolaylaştıracak kısa vadeli maksatlar önerdiği belirtildi.

Mevcut hava kirliliği düzeyleri, güncellenen kılavuzda önerilen düzeylere düşürüldüğü takdirde dünya genelinde PM 2.5 olarak bilinen ince partiküllerle ilişkili ölümlerin yaklaşık yüzde 80’inin önlenebilir hale geleceği belirtildi. Birebir vakitte, kısa vadeli amaçlara ulaşılmasının en büyük faydasının, ince partiküllerin yüksek konsantrasyonlarda bulunduğu ve nüfusları yüksek olan ülkelerdeki hastalık yükünün azaltılması olacağı aktarıldı.